Bai giang 2019

BÀI GIẢNG MÔN HỌC PHÁP LUẬT
TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP
Thời gian: 15 giờ (Lý thuyết: 9 giờ; thảo luận, bài tập: 5 giờ; kiểm tra: 1 giờ)


Bài 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
Thời gian: 2 giờ (lý thuyết: 1 giờ, thảo luận: 1 giờ)


I. NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
1.1. Bản chất, chức năng nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 
1.1.1. Bản chất nhà nước CHXHCNVN
Nhà nước CHXHCNVN là kiểu nhà nước xã hội chủ  nghĩa, là nhà nước kiểu mới 
có bản chất khác hẳn với các nhà nước bóc lột. Cũng như mọi nhà nước đều là công cụ 
thống trị của một giai cấp, nhà nước ta là công cụ thống trị của giai cấp công nhân, là sự 
thống trị  của đa số  nhân dân lao động đối với thiểu số  giai cấp bóc lột đã bị  đánh đổ 
nhưng vẫn tìm trăm phương nghìn kế để khôi phục địa vị thống trị của nó. Nó khác hẳn  
với sự thống trị của giai cấp bóc lột trong nhà nước bóc lột, là sự thống trị của thiểu số 
đối với đa số nhân dân lao động để bảo vệ lợi ích của chúng.
Sự thống trị của giai cấp công nhân là nhằm mục đích giải phóng giai cấp mình và  
tất cả mọi người lao động.
Bản chất của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ  nghĩa Việt Nam được xác định tại  
điều 2 Hiến pháp năm 2013: "Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ  nghĩa Việt Nam là nhà  
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Nước Cộng 
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc  
về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và 
đội ngũ trí thức". Như  vậy tính nhân dân và quyền lực nhân dân là nét cơ  bản xuyên  
suốt, thể hiện bản chất của nhà nước CHXHCNVN
Những đặc trưng cơ bản của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:
* Tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân
Nhà nước của nhân dân, do nhân dân mà nòng cốt là liên minh công nông và tầng lớp 
trí thức dưới sự  lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Với tư  cách là chủ  thể  cao  
nhất của quyền lực nhà nước, nhân dân thực hiện quyền lực dưới những hình thức khác 
nhau, trong đó hình thức cơ  bản nhất là nhân dân thông qua bầu cử  để  lập ra các cơ 
quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của mình.
* Nhà nước CHXHCNVN là một nhà nước dân chủ thực sự và rộng rãi
Bản chất dân chủ XHCN của nhà nước CHXHCNVN thể hiện một cách toàn diện  
trên mọi lĩnh vực.
+ Trong lĩnh vực kinh tế: nhà nước thực hiện chủ trương tự do, bình đẳng về kinh  
tế, phát triển kinh tế  hàng hóa nhiều thành phần, cho phép mọi đơn vị  kinh tế  đều có 
thể hoạt động theo cơ chế tự chủ trong sản xuất kinh doanh, hợp tác và cạnh tranh với 

1
.nhau và bình đẳng trước pháp luật, coi trọng lợi ích kinh tế  của người lao động, đồng 
thời kết hợp hài hòa giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và lợi ích xã hội.
+ Trong lĩnh vực chính trị: xác lập và thực hiện cơ chế dân chủ đại diện và dân chủ 
trực tiếp, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội  
đóng góp ý kiến về vấn đề đường lối, chính sách, các dự thảo văn bản pháp luật, đảm  
bảo cho dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra.
+ Trong lĩnh vực tư tưởng, văn hóa và xã hội: nhà nước thực hiện chủ trương tự do 
tư tưởng và giải phóng tinh thần, phát huy mọi khả  năng của con người, quy định một 
cách toàn diện quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, hội họp, học hành, lao động, nghỉ 
ngơi, tín ngưỡng... và đảm bảo cho mọi người được hưởng quyền đó.
* Nhà nước thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam
Nhà nước Việt Nam thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc thể hiện dưới 4 hình 
thức cơ bản sau đây:
+ Xây dựng một cơ  sở pháp lý vững chắc cho việc thiết lập và củng cố  đại đoàn  
kết dân tộc
+ Toàn bộ  hệ  thống chính trị  bao gồm các tổ  chức Đảng, Công đoàn, Nhà